Ngăn tai nạn do xe đón trả khách trên cao tốc Nội Bài – Lào Cai

Tình trạng xe dừng đỗ đón/trả khách trên cao tốc Nội Bài – Lào Cai diễn ra phổ biến trong nhiều năm qua, bất chấp nhiều rủi ro mất an toàn giao thông.

Hàng chục “bến cóc” trên cao tốc

Cao tốc Nội Bài – Lào Cai dài 265 km, đi qua 5 tỉnh và thành phố là Hà Nội, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Yên Bái và Lào Cai là tuyến đường có lưu lượng vận tải lớn. Sau khi đưa vào khai thác vào năm 2014, trên tuyến xảy ra tình trạng lấn chiếm hành lang an toàn vô cùng nhức nhối.

Hình ảnh người dân đứng sát làn khẩn cấp, trèo khỏi hộ lan đường để chờ đón xe khách đã trở nên quen thuộc với cánh tài xế đường dài trên tuyến này. Tình trạng người dân tự ý tháo hộ lan, hàng rào bảo vệ để lên cao tốc đón xe vẫn tái diễn từ năm này qua năm khác dù được lực lượng chức năng và chính quyền địa phương tuyên truyền.

Tuyến cao tốc bỗng biến thành đường quốc lộ khi dọc đường xuất hiện nhan nhản những “bến cóc” tự phát, xe khách hễ đi qua là tự động dừng lại đón khách, thậm chí giao nhận hàng hóa bất chấp rủi ro mất an toàn giao thông.

Trong đó, tập trung nhiều nhất ở các vị trí đường dẫn lên các cầu vượt như tại cầu Bá Thiện, cầu Tam Lộng Thiện Kế (Km 18+985), cầu Nguyễn Tất Thành, cầu TL 301, cầu TL 305 (qua Vĩnh Phúc), cầu TL 315B (qua Phú Thọ) và các cầu chui dân sinh.

Theo báo cáo của đơn vị quản lý và khai thác tuyến, trên cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến nay có tới 69 điểm xe khách thường xuyên dừng đỗ đón/trả khách tính cả hai chiều từ Hà Nội – Lào Cai và ngược lại.

Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh thông luật cho biết, Nghị định 123/2021 sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2019 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường bộ, đường sắt đã tăng nặng mức phạt đối với các hành vi vi phạm trên đường cao tốc.

Đối với hành vi đón, trả khách trên đường cao tốc, theo Nghị định tăng mức xử phạt từ 5 – 7 triệu đồng lên 10 – 12 triệu đồng với người điều khiển xe ô tô chở khách, ô tô chở người và các loại xe tương tự xe ô tô chở hành khách.

Nghị định cũng tăng mức xử phạt từ 5 – 7 triệu đồng lên 10 – 12 triệu đồng đối với đơn vị kinh doanh vận tải, dịch vụ hỗ trợ vận tải sử dụng xe ô tô kinh doanh vận tải để đón, trả khách; nhận, trả hàng trên đường cao tốc. Ngoài ra, doanh nghiệp còn bị tước phù hiệu 1 – 3 tháng, lái xe bị tước giấy phép lái xe 2 – 4 tháng.

“Dù đã tăng mức xử phạt nhưng tình trạng đón, trả khách trên cao tốc diễn ra vẫn phổ biến chủ yếu là do ý thức của người dân và của lái, chủ xe. Do đó, để tăng tính răn đe, lực lượng chức năng cần xử nghiêm và xử phạt tất cả trường hợp vi phạm, tránh bỏ lọt nhằm tạo điều kiện cho các xe khách tái phạm”, Luật sư Diệp Năng Bình nói thêm.

Tai nạn giao thông rình rập

Mới đây, trên mạng xã hội xuất hiện clip ghi lại cảnh hai người đi bộ băng qua cao tốc Nội Bài – Lào Cai khiến một ô tô phải chuyển hướng gấp để tránh xảy ra tai nạn nghiêm trọng.

Theo đó, sự việc xảy ra vào khoảng 12h ngày 11/8/2024, tại km141 cao tốc Nội Bài – Lào Cai thuộc địa phận xã Xuân Ái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái.

Trước đó, khoảng 19h ngày 2/5, tại Km 110+400 hướng Nội Bài – Lào Cai xảy ra vụ TNGT khiến 1 người tử vong. Nạn nhân là ông Mai Thúc Quang (SN 1953, trú tại huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái). Thời điểm xảy ra tai nạn, ông Quang đang đi bộ lên đường cao tốc va chạm với một xe ô tô.

Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông cho người đi bộ trên tuyến cao tốc này đó là tình trạng đón/trả khách trên cao tốc, người dân vô tư băng qua đường để về nhà hoặc đón xe. Với tốc độ của đường cao tốc từ 60 – 100 km/h, khi người dân bất ngờ băng qua đường hoặc xe khách dừng đột ngột đón/trả khách sẽ tiềm ẩn rủi ro rất lớn về tai nạn.

Dù tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai đã được trang bị hệ thống camera giám sát giao thông, tuy nhiên, các lái xe khách, xe hàng hóa “quen đường” lại nắm rõ các vị trí của camera, từ đó, đối phó bằng cách đón/trả khách ở những vị trí khuất tầm quan sát của camera.

Bên cạnh hệ thống camera giám sát giao thông, để hạn chế tình trạng trên, rất cần sự chung tay của người dân di chuyển trên tuyến, có lắp camera hành trình quay được cảnh xe khách dừng đón/trả khách sẽ cung cấp cho lực lượng chức năng để làm căn cứ, xử lý vi phạm.

Mới đây, thông qua camera giám sát hành trình của xe container, Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 1, Cục CSGT đã xác minh và xử phạt tài xế Nguyễn Mạnh H. (SN 1971, quê Lào Cai) về hành vi dừng đỗ trên cao tốc Nội Bài – Lào Cai đón khách gây nguy hiểm cho các phương tiện khác.

Theo camera hành trình ghi lại, chiếc container phía sau đang di chuyển tốc độ cao đã phải phanh gấp vì xe khách phía trước dừng đột ngột để đón/trả khách.

Một chuyên gia giao thông cho biết, “có cầu thì có cung”. Do đó, bên cạnh việc xử phạt đơn vi kinh doanh vận tải, lái xe đón, trả khách trên cao tốc cũng cần có thêm quy định xử phạt người dân lên cao tốc đón xe nhằm ngăn chặn tình trạng này, kéo giảm TNGT.

Siết trách nhiệm doanh nghiệp

Ông Nguyễn Công Hùng, Phó chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết, hiện nay, theo quy định, tất cả xe kinh doanh vận tải đều phải lắp thiết bị giám sát hành trình, xe khách trên 9 chỗ phải lắp cả camera giám sát lái xe.

Dữ liệu từ các thiết bị này một mặt do doanh nghiệp quản lý, khai thác, mặt khác được truyền về Sở GTVT, Cục Đường bộ VN để phục vụ công tác quản lý nhà nước liên quan đến kinh doanh vận tải.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Phòng Quản lý vận tải, Sở GTVT Lào Cai, hiện nay, dữ liệu giám sát hành trình, camera giám sát người lái xe truyền về sẽ thể hiện một số trường thông tin như: số giấy phép lái xe; tốc độ, thời gian, tọa độ của phương tiện, tần suất truyền không quá 30 giây trên một lần khi xe chạy và không quá 15 phút trên một lần khi xe dừng không hoạt động (khi xe dừng, đỗ để nghỉ trên hành trình, xe chờ vào nốt xếp khách tại các bến xe đối với tuyến cố định).

Như vậy, dữ liệu hiện nay mới chỉ thể hiện thông tin toạ độ xe, chưa thể hiện được lý trình km, vị trí xe di chuyển. Việc dừng đón/trả khách của các xe khách trên cao tốc thường diễn ra rất nhanh, chỉ vài chục giây đến chưa đầy 1 phút, trong khi dữ liệu truyền về không quá 30 giây/lần nên rất khó chứng minh được thời điểm xe dừng đón/trả khách.

Mặt khác, hiện cũng chưa quy định rõ thời gian bao lâu được cho là xe khách đang dừng đỗ, trong khi dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình hiện chưa có quy định sử dụng để xử phạt nguội mà chỉ là cơ sở để lực lượng chức năng đấu tranh hành vi vi phạm.

Ông Hùng cho biết, để nâng cao hiệu quả của thiết bị giám sát hành trình, cần sớm đầu tư xây dựng trung tâm cơ sở dữ liệu về trật tự ATGT, tăng cường ứng dụng công nghệ để tự động cảnh báo vi phạm, có thể lọc thông tin các vi phạm dễ dàng. Từ đó, trích xuất thông tin và gửi thông báo cho chủ sở hữu, doanh nghiệp phối hợp xử lý vi phạm.

Bên cạnh đó, cần xem xét trách nhiệm của doanh nghiệp vận tải. Nghị định về kinh doanh dịch vụ vận tải đường bộ đã nêu rõ, đơn vị kinh doanh vận tải phải thành lập, duy trì bộ phận an toàn giao thông, có nhiệm vụ theo dõi, giám sát hoạt động của phương tiện, người lái xe thông qua dữ liệu thiết bị giám sát hành trình, camera giám sát người lái xe để kịp thời phát hiện vi phạm, nhắc nhở, ngăn rủi ro mất an toàn giao thông.

Nếu đơn vị vận tải thực hiện đúng và nghiêm quy định này, kịp thời phát hiện và xử lý, chấn chỉnh tài xế chắc chắn sẽ không xảy ra tình trạng dừng đỗ đón/trả khách dọc đường.

Phía cơ quan quản lý nhà nước cần thường xuyên, kiểm tra, cả đột xuất lẫn định kỳ về việc thực hiện quy định trên của các doanh nghiệp, từ đó chấn chỉnh, xử lý để nâng cao trách nhiệm doanh nghiệp, tạo tính răn đe.

Một chuyên gia giao thông cũng cho biết, bên cạnh trách nhiệm của doanh nghiệp, lực lượng CSGT trên tuyến cần quyết liệt xử lý tất cả trường hợp vi phạm, thông qua hệ thống camera giám sát giao thông cũng như việc tuần tra kiểm soát lưu động để phát hiện vi phạm.

Thậm chí, chưa cần xử lý, riêng sự xuất hiện của lực lượng CSGT trên tuyến cũng giúp các lái xe và người dân nâng cao ý thức chấp hành.

Mặt khác, chính quyền địa phương dọc tuyến cao tốc đi qua cũng cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, không để tình trạng tự ý xé rào, phá hộ lan để trèo lên cao tốc đón/trả khách, không có cầu ắt sẽ không có cung.

Đại diện Trung tâm Quản lý và Khai thác cao tốc Nội Bài – Lào Cai cho biết, đơn vị này đã nhiều lần có văn bản gửi các địa phương tăng cường tuyên truyền quy định pháp luật đến người dân, đồng thời, thường xuyên rà soát đóng các hàng rào, lối đi tự mở của người dân để đảm bảo an toàn giao thông trên tuyến.

Yến Chi